|
ADET
BOZUKLUKLARI
Ortalama olarak kadinlar her dört haftada bir adet görurler ve
kanama 3-5 gun surer. Ancak her kadin bu ortalamaya girmez. Bazi
kadinlarda kanama 3 haftada bir ve bazi kadinlarda da 35 gunde bir
meydana gelir. Bunlar da normaldir.|Adet kanamasi nedir ?|Kadin
rahmi her ay sanki gebe kalacakmiS gibi hazirliga giriSir. Rahimin
içi bir yavrunun buyumesini saglayacak biçimde kan ve dokularla
astarlanir. Ancak gebelik meydana gelmez ise rahim artik bir iSe
yaramayacak olan bu astari diSari atar. Adet kanamasi iSte bu diSari
atim olayidir.|Adet kanamasi her zaman sancili mi olur ?|Adet
kanamasi sirasinda bir miktar sanci ve kramp normal olabilir, ancak
aSiri sanci normal degildir. Yataktan çikamayacak, okula veya iSe
gidemeyecek kadar sanciniz varsa doktora gidin. Sancili ve agir
kanamali adet gören, cinsel iliSki sirasinda veya buyuk aptes
yaparken sancilanan kadinlarda çok yaygin bir hastalik olan
endometriosis olabilir. Bu; rahim zari veya adet kanindan gelen
parçalarin karin boSluguna kaçarak baSka organlar uzerinde
bulunmasidir. Hastalik genç kizlarda veya her yaStaki bayanlarda
görulebilir. Bu hastalik ayrica kisirligin da yaygin bir
nedenidir.|Adet görmemek ne demektir ?|Gebelik ilk akla gelen
nedendir, ancak baSka nedenler de olabilir. Yeni adet görmeye
baSlayan ergenlik çagindaki kizlarin adetleri duzensiz olabilir.
Bazen stres veya seyahat nedeni ile meydana gelen hormonal
dengesizlik normal adet devresini geçici olarak etkiler. Dogum
kontrol hapini birakmak da 1-2 ay adet görmemeye neden olabilir. 3-5
ay adet görmeyen kadinlarda yumurta uretimi durmuS demektir ve
kisirlik sorunlari olabilir. Tani için doktora gidin.|Kanama neden
normalden daha fazla olur ?|Tampon veya pedinizi her iki saatte bir
degiStirmek zorunda kaliyorsaniz, agir kanamali bir adet
göruyorsunuz demektir. Nedeler arasinda endometriosis, kanser
olmayan tumörler veya dogum kontrol için takilan rahim içi araç
sayilabilir. Gununden geç gelen agir kanamali bir adet, çocuk
duSurme belirtisi olabilir. ASiri kanama verdigi sikinti yaninda
kansizliga da neden olabilir.|Tampon kullanmak Toksik sok Sendromuna
(TSS) neden olabilir mi ?|TSS çok nadir görulen bir hastaliktir
(100.000 de 1), ancak ciddi bir enfeksiyondur ve gerekli önlemler
bilinmelidir. TSS ye tampon kullanmak neden olmaz, ancak kullanilan
tamponda bulunabilen bir mikrop neden olur. Tampon kullaniyorsaniz
uzun sure kullanmayin ve 3-4 saatte bir degiStirin ve geceleri
kullanmayin. TSS riski ösuperö veya ökuvvetliö emici tamponlari
kullanmakla artar. En az emici yani önormal regulerö veya öminiö
tamponlar yeterlidir. TSS belirtileri arasinda ani ateSlenme, kas
agrisi, baS agrisi gibi grip benzeri belirtilerin yani sira baS
dönmesi, kusma ve ishal bulunmaktadir. Bu belirtileri görur görmez
hemen tamponu çikarin ve doktora baS vurun. Bunlarin diSinda her iki
(2) yilda bir PAP Testi yaptirarak rahim agzi kanserine karSi
kendinizi koruyun.
ATROFIK VAJINIT
Atrofik vajinit, vajinal dokunun dejenerasyonu nedeniyle ortaya
çıkan bir iltihaplanmadır. (Atrofik Yunanca "trophe": beslenme ve
negatif ek olan a"nın biraraya gelmesinden oluşur).
Belirtiler
- Vajinada acıma, yanma veya kaşıntı;
- Cinsel ilişkiden sonra hafif kana ma;
- Cinsel ilişkinin acı vermesi.
Problem genellikle menopozdan sonra ortaya çıkarsa da süt verme
sırasında da görülebilir. İki durumda da östrojen salgısı azalır,
vajinanın duvarları kuruyup incelerek daha az esnek bir hale geldiği
için kolayca kanayabilir.
Bir alt karın muayenesi teşhis koymaya yeterli olursa da, doktorunuz
vajinal enfeksiyondan şüphelenmişse laboratuvar testleri de
isteyebilir. Atrofik vajinit hastalıktan çok bir rahatsızlık olarak
tanımlanabilirse de seks hayatınızı etkileyebilir.
Tedavi
Süt veren kadınlarda sorun geçicidir. Menopoza geçmişseniz,
doktorunuz östrojen takviye tedavisi önerebilir; veya vajinaya pomat
ya da supozituvar şeklinde doğrudan östrojen uygulayabilirsiniz.
Bunlar tedavi değildir ama günlük rahatlama sağlar.
Başlıca sorun cinsel ilişkinin acı vermesi ise suda eriyebilen
kayganlaştırıcı bir madde yardımcı olabilir. Düzenli cinsel ilişki
vajinadaki kan dolaşımını geliştirdiği için dokuların esnekliğini
korumasına yardımcı olur.
HIRSUTIZM (KADINLARDA KILLANMA ARTISI)
Hirşutizm, androjen adı verilen seks hormonuna bağlı kıllanma artışı
olarak açıklanabilir. Kıllanma artışı genelde üst dudak, çene,
kulak, yanak, alt karın, sırt, göğüs ve üst kol ile uylukta meydana
gelir.
Hirşutizm, genelde androjen hormonunun artışına bağlı olarak meydana
gelmekle birlikte bazen de kıl köklerinin bu hormona olan
duyarlılığının artışı sonucunda da meydana gelebilir.
En sık rastlanılan nedeni, polikistik over hastalığıdır (POH). POH
da tipik olarak adet düzensizlikleri, kısırlık, şişmanlık ve
hirşutizm gözlenir. Bu hastalığa böbrek üstü bezlerinden androjen
salınımını arttıran hipotalamao-hipofzer hastalığın neden olduğu
sanılmaktadır.
Androjen salgılayan over (yumurtalık) tümörleri genelde hızlı kıl
büyümesine, adet görmemeye ve virilizasyona (memede küçülme, seste
kalınlaşma, kliterusta büyüme, alında açılma gibi) neden olurlar. Bu
tümörlerden en sık testesteron hormonu salgılanır.
Bazı enzim eksiklikleri ve böbrek üstü bezinden uygunsuz hormon
salınımı da hirşutizme neden olabilir. Böbrek üstü bezlerinden en
çok salgılanan androjen Dihidroepiandrosteron-sülfattır.
Nadiren diğer bazı durumlarda da (hipotiroidi ve akromegali gibi)
hirşutizm olabilir. Herhangi bir nedene bağlanamayan hirşutizm
durumları da vardır.
Hirşutizm, hipertirikoz denilen ve yer olarak normal ancak miktar
olarak artmış kıllanmadan ayrılmalıdır, çünkü tedavileri farklıdır.
İlaçlardan fenitoin, minoksidil, diazoksit ; kıl büyümesine neden
olabilirler. Penisilamin ve streptomisin de çocuklarda benzer etki
gösterirler. Hekzakolorobenzen (mantar öldürücü) de kıllanmada
artışa neden olur.
Porfiria, hipotiroidizm, dermatomiyozit, akromegali, Hurler
hastalığı, Cornelia de Lange hastalığı kıllanmada artışa neden
olabilir.
Laboratuvar
Testosteron, Dihidroepiandrosteron-sülfat, bir gecelik (overnight)
deksametazon süpresyon testi, iki günlük düşük doz deksametazon
süpresyon testi, androstenodiol glukuronid ölçümleri tanıda yardımcı
olabilir. Ayrıca şüphelenilen hastalığa yönelik testler de gerekli
olabilir.
Tedavi
Tedavide ilaç olarak doğum kontrol hapları, progestinler,
spironalactone, simetidine, GnRH analogları, siproteron asetat
kullanılabilir.
Kozmetik olarak ağda, depilatörler, elektroliz, traş kullanılabilir.
Altta yatan bir hastalık saptanmışsa buna yönelik tedaviler daima
önceliklidir.
Tıbbi tedavi sonucunda hirşutizm hastalarının %23-95 inde düzelme
olmaktadır.
ATROFIK VULVA DISTROFISI
Distrofi bir cins doku bozulmasıdır (dejenerasyonu). Yunanca, dys:
kötü, trophe: beslenme kelimelerinden türetilmiştir.
Belirtiler
- Vulvada kuru, kaşıntılı ve kırmızı kısımlar;
- Sonra bu kısımlar beyaza dönebilir ve kabarcıkiar oluşabiiir;
- Bazı kısımlar beyazlaşarak sertleşir;
- Cilt incelir veya parlar, klitoris ve vajina girişi büzülerek
küçülebilir.
Daha çok menopoza geçmiş kadınlarda ortaya çıkar. "Lichen soletosus
et atropticus terimi bazen bu durumu anlatmak için kullanılır.
Rektumun çevresindeki deri de vulva gibi bu terimin kapsamı
içindedir. Hasta deride kanser gelişebilir. Leukoplakia (beyaz
kısımlar) da biyopsi yapılması gerekebilir.
Teşhis
Kanser olmadığından emin olmak için doktorunuz bir vulva biyopsisi
yapabilir (Analiz edilmesi için küçük bir doku parçası alır). Bu
işlem için doktorunuz lokal veya genel anestezi uygulayabilir.
Muayene sırasında bu olayın altında bir enfeksiyon ihtimali olup
olmadığını da araştırır. İdrar tahlili, kan testleri ve başka
testler yapılması gerekebilir. Kanser olmadıkça vulva distrofisi
tehlikeli değildir.
İlaç Tedavisi
Tedavi sorunun kaynağına bağlıdır. Genellikle kortizonlu bir krem
semptomları rahatlatır.
Ortaya çıkabilecek habis değişiklikleri tanımlayabilmek için
periyodik muayeneler çok önemlidir.
BALAYI SISTITI
Bazı kadınlarda hemen her cinsel ilişki sonrası, sık ve ağrılı
idrara çıkma gibi sistit belirtileri görülür. şikayetler genellikle
bir iki gün sürer ve yeniden seks yapana kadar geçer. Bu aslında
kronik bir uretrit (genellikle mesanenin değil üretranın
iltihaplanması) ise de bazen balayı sistiti de denir.
Vakaların çoğunda belirtilere Chlamidia denilen bir enfeksiyon
etkeni neden olur. Ancak, köpük banyoları yapıyorsanız, hijyenik
sprey veya vajinal duşla temizleniyorsanız, bunlar da üretrayı
(idrar yolu) tahriş etmiş olabilirler. Başka bir olasılık da
üretranın cinsel aktivite sırasında örselenmiş olmasıdır, balayı
sistiti adı buradan gelir.
Soruna banyo yağları, sprey veya vajinal duş neden oluyorsa, bunları
bıraktığınızda rahatsızlık geçer. Geçmezse doktora görünmek gerekir.
Doktor idrar testi yaparak bakteri arar. Bir enfeksiyon söz konusu
ise antibiyotikler sorunu çözer. Ancak bazen
idrarda sorumlu tutulabilecek hiçbir mikroorganizma bulunmaz ve bazı
kadınlar antibiyotik tedavisinden sonra da, her cinsel ilişki
ertesinde aynı sıkıntıları yaşamaya devam ederler. Bu gibi
durumlarda doktor bazı önlemler tavsiye edebilir. Her cinsel
ilişkiden sonra hafif dozda nitrfurantion veya trimetroprim -
sulfamethoxazol gibi ilaçlar alınabilir.
Balayı sistiti olasılığını azaltmak için, kendi yapacağınız başka
şeyler de vardır. Cinsel ve anal (rektum) bölgelerinizi her gün
yumuşak bir sabun ve suyla yıkayın. Seks yapmadan önce eşinizin
elleri ve penisinin temiz olmasına dikkat edin. Cinsel ilişkiden
sonra, bakterileri uretradan dışarı atmak için, hemen mesanenizi
boşaltın (idrara çıkın). Cinsel ilişki sırasında içeri girmeyi
kolaylaştırarak örselenmeye engel olmak için suda eriyebilen
kayganlaştırıcı bir madde (lubricant) kullanın. Hammaddesi petrol
olan jöleleri kullanmayın çünkü suda erirnezler.
BARTHOLIN BEZI APSESI
Bartholin bezleri (Danimarkalı anatomist Casper Bartholin in adı
verilmiştir) vajinanın girişinde her iki yanda yer alır. Bunlar
mikrop kapabilirler, bazen bunun nedeni belsoğukluğu olur.
Belirtiler : Vajinanın hemen içinde, sıcak, hassas, şişmiş bir
yumru.
Başlangıçta enfeksiyondan iltihap sızabilir, ama bezin girişi
tıkanırsa apseyle sonuçlanır.
Teşhis
Doktor, vajinada enfeksiyon olup olmadığını kontrol edecek ve
testler yaptıracaktır.
Apsenin genellikle tedaviye cevap vermesine karşın, daha sonra
ameliyatla alınması gerekebilecek selim bir Bartholin kisti
oluşabilir. Bel soğukluğu nedeniyle oluşan kistler tehlikelidir ve
tedavi edilmezse kısır bırakabilir.
Tedavi
Doktorunuz enfeksiyona karşı antibiyotik verecektir. Apse
antibiyotiğe cevap vermezse, doktor yarıp iltihabı akıtabilir.
BESLENME VE MEME KANSERİ
Tatlı ve yağlı ağırlıklı beslenme, meme kanseri riskini artırıyor.
Almanya da yapılan 4. Avrupa Meme Kanseri Kongresi nde
araştırmalarının sonuçlarını açıklayan, İtalya nın Milano kentindeki
Tümör Merkezi nde görevli Fraco Berrino ya göre cinsel hormon
seviyesinin ve kandaki insülin benzeri maddelerin yüksek olması meme
kanserini tetikliyor.
Batı tarzı sağlıksız beslenmenin de bu hormon ve kimyaslları
artırdığını belirten Berrino, "Batı da yaşayanların
beslenmelerindeki temel sorun çok fazla şeker ve yağ tüketiyor
olmaları" dedi. Buna karşılık sebze ve öğütülmemiş tahıllara fazla
yer verilmediğinde vücudun insüline olan duyarlılığının azaldığına
dikkat çeken Berrino, böylece meme kanseriyle ilişkili hormonların
ve insülin benzeri maddelerin üretiminde bir artış olduğunu
belirtti.
ENDOMETRIAL HIPERPLAZI
Endometriyal hiperplazi rahmin iç zarı (endometrium) çok
kalınlaştığı zaman ortaya çıkar. Daha çok ergenlik çağındaki genç
kızlarla menopoza yaklaşan kadınlarda görülen bir problemdir.
Belirtiler
- Adet dönemleri arasında kanama;
- Ağır kanamalı veya uzayan adet dönemleri.
Tedavisi kolaydır, ancak kanser öncesi bir durum olan "adenomatöz
hiperplazi den ayırt etmek gereklidir.
Teşhis
Doktorunuz endometrial hiperplaziden şüphelenirse, endometriumdan
küçük bir parça kalarak, laboratuvarda endometriyal biopsi
yapacaktır. Parça alma işlemi doktorun muayenehanesinde
uygulanabilirse de biraz rahatsızlık vericidir.
Tedavi
Gençseniz birkaç ay doğum kontrol hapı almak sorunu çözmeye
yeterlidir. Hapın yararı olmazsa ya da daha yaşlı bir kadınsanız
kürtaj olmanız gerekecektir. Eğer alınan doku örneklerinin
laboratuvar analizinde kanser öncesi oluşumlar görülürse, büyük bir
olasılıkla histerektomi yaptırmanız gerekecektir. Tabii onun yerine,
kanserin sonradan gelişmesi riskini göze alarak hormon tedavisini de
deneyebilirsiniz.
ENDOMTRIYUM KANSERI VE HORMON TEDAVISI
Kadınlarda uzun süreli hormon tedavisinin, endometr kanserine yol
açmadığı gibi rahim cidarını kansere karşı koruyabildiği de
saptandı.
İngilterede 534 menopoz sonrası kadın denek üzerinde yapılan
araştırmada, deneklerin 364üne daha önce aldıkları östrojen ve
progestogen, 10una ise sadece östrojen tedavisi uygulandı. 164
denekten oluşan kontrol grubuna ise hormon tedavisi uygulanmadı.
Araştırmadan önce deneklere biyopsi uygulandı. Deneklerin 21inde,
kanserin başlangıcı sayılabilen düzensiz endometr örnekleri saptandı
ve deneklere, dokuz, 24 ve 36 ay aralıklarla testler uygulandı. Beş
yıl süren araştırma sonucunda, endometr rahatsızlığı bulunan
kadınlarda, endomtriyum örneklerinin normale döndüğü gözlendi ve
deneklerin hiçbirinde endometr kanserine rastlanmadı. Uzmanlar,
hormon tedavisi gören kadınların, hormon tedavisi görmeyen kadınlara
göre endomtriyum kanserinden daha fazla korunabildiğini açıkladı.
Araştırma raporu, British Medical Journal adlı dergide yer aldı.
|
